Tragiczne dzieje małżeństwa Cygana Tumrego i chłopki Motruny. Konsekwentna dyskryminacja dziewczyny przez rodzinę i całą społeczność wiejską doprowadza do skrajnej nędzy i samobójstwa Cygana. Dopiero córka Tumrych, Marysia znajduje swoje szczęście i miłość. Powieść odznacza się daleko posuniętym realizmem w odmalowaniu obyczaju cygańskiego i chłopskiego oraz mentalności chłopskiej. [edytuj opis]