Stefan Bratkowski próbuje w swoim szkicu wytłumaczyć coś, czego nikt nie tłumaczy dlaczego stało się kiedyś to, co się stało. Także jacy byli Niemcy, których nawet sami Niemcy nie pamiętają, jakich Niemców może obawiać się Europa i jacy mogą być Niemcy, jeśli zechcą.