Traktat to rozprawa zazwyczaj obszernych rozmiarów, podejmująca i rozwijająca podstawowe problemy danej dziedziny wiedzy. Pojęcie to występuje często w tytułach prac naukowych, filozoficznych.
Tytuł wiersza wskazuje zatem na jego formę (będzie to rzeczowy wykład, a nie liryczna wypowiedź, wykład o wyraźnych cechach dydaktyzmu, dążenia do pouczenia odbiorcy), a także na zawartość treściową (przedmiotem obiektywnych, naukowych rozważań będzie problematyka moralna).
Powagę, spokój i opanowanie wypowiedzi podkreśla regularna forma wiersza sylabicznego o dość długim wersie (9-zgłoskowiec).
Podmiotem tej wypowiedzi przyjmuje funkcję nauczyciela pouczającego, tłumaczącego, jaką postawę należy przyjąć we współczesnym świecie.
Fragmenty „Traktatu moralnego” zamieszczone w podręczniku B. Chrząstowskiej poruszają dwa tematy: stosunek jednostki do historii oraz ocenę polskiego tradycjonalizmu. „Nie jesteś jednak tak bezwolny, a choćbyś był jak kamień polny, lawina bieg od tego zmienia. Po jakich toczy się kamieniach i jak zwykł mawiać już ktoś inny, możesz więc wpłyń na bieg lawiny.”
Dzieje zostały tu przedstawione jako lawina, żywioł, potężna siła, nieokiełznana i niepowstrzymana, przerastająca jednostkę. Każda lawina została jednak przez coś ukształtowana, jej bieg zależy od traktu, który wyznacza jej drogę, i każdy kamień tego traktu ma znaczenie, wpływ na bieg lawiny.
Podobnie jest z historią. I ona jest przecież kształtowana przez ludzi, i każdy człowiek na miarę własnych możliwości powinien ją tworzyć. Jest to wezwanie do odpowiedzialności za wydarzenia historii.
Nowe czasy obfitujące w zbrodnię i zło wymagają szczególnie silnej postawy moralnej, zdecydowanej i jednoznacznej postawy obrony dobra, nieprzechodzenia do porządku dziennego nad zbrodnią i kłamstwem.
W drugim fragmencie poematu Miłosz ocenia postawę polskiego tradycjonalizmu, wrogiego wszelkiej nowoczesności, odwołującego się do przeszłości sarmackiej i pielęgnującego dawne ideały i wzory życia: np. sielankową wizję życia w dworku, mit wojska polskiego.
stron: 64
wymiary: 16 cm na 10,5 cm. [edytuj opis]
Możesz dodawać nowe lub edytować istniejące tagi opisujące książkę. Pamiętaj tylko, że tagi powinny być pisane małymi literami oraz być dodawane pojedynczo: