Zbigniew Osiński (ur. 11 maja 1939 w Poznaniu) – polski teatrolog, historyk teatru, profesor, wykłada na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1973-1977 był kierownikiem literackim Teatru Starego w Krakowie. Projektodawca i pierwszy dyrektor, a od 1991 dyrektor artystyczny, powołanego w 1990 roku Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych we Wrocławiu (w 2007 roku przemianowanego na Instytut Grotowskiego, już pod nowym kierownictwem).
W 1962 ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracował naukowo na tym uniwersytecie (doktorat – 1966). W roku 1970 przeniósł się do Warszawy.
Autor prac z zakresu historii teatru i historii idei teatralnych. Wydawca pism Mieczysława Limanowskiego, Juliusza Osterwy, założycieli Reduty – pierwszego polskiego teatru laboratorium, oraz Wacława Radulskiego czy Konrada Swinarskiego.
Słynny zwłaszcza z dorobku badawczego poświęconego twórczości Jerzego Grotowskiego. Opracował wraz z prof. Januszem Deglerem z Uniwersytetu Wrocławskiego pierwszy w Polsce zbiór tekstów Jerzego Grotowskiego Teksty z lat 1965-1969. Przez wiele lat prowadzi na temat twórczości Grotowskiego seminaria i konwersatoria ze studentami UW.
Jest również autorem pierwszych tekstów poświęconych Ośrodkowi Praktyk Teatralnych Gardzienice, z czasów kiedy teatr ten nie był ani znany, ani powszechnie uznany (Zbigniew Osiński był uczestnikiem pierwszych wypraw zespołu) np. Gardzienice – więcej niż teatr, "Radar" 1979 nr 12; "Gardzienice: praktykowanie humanistyki" [w:] Parateatr II, Ośrodek Teatru Otwartego "Kalambur", Wrocław 1982; czy teksty dotyczące spektaklu Gusła i wyprawy włoskiej z 1981 roku, "Dialog" 1983 nr 2.
Kolejnym polem badań Zbigniewa Osińskiego jest teatr Reduta. Opracował on korespondencję założycieli teatru, poprzedzoną obszernym wstępem, a także pisma teatralne jednego z nich Mieczysława Limanowskiego, który skądinąd był słynnym geologiem, badaczem sycylijskich Monti Peloritani. W roku 2003 ukazała się obszerna praca Osińskiego Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski.
W ostatnich latach Zbigniew Osiński prowadzi badawcze seminarium dotyczące recepcji teatrów orientalnych w Polsce, w którym uczestniczą najwięksi polscy orientaliści, np. prof. Krzysztof Maria Byrski czy dr Jadwiga Rodowicz.
Główne prace:
Teatr Dionizosa. Romantyzm w polskim teatrze współczesnym, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972; Grotowski i jego Laboratorium, PIW, Warszawa 1980; Grotowski wytycza trasy, Wydawnictwo Pusty Obłok, Warszawa 1993; Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998; Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski, słowo/ obraz terytoria, Gdańsk 2003; Nazywał nas bratnim teatrem. Przyjaźń artystyczna Ireny i Tadeusza Byrskich z Jerzym Grotowskim, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2005.