Stanisław Lem (ur. 12 września 1921 we Lwowie, zm. 27 marca 2006 w Krakowie) - polski pisarz, filozof, futurolog, eseista i satyryk.
Jest najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem, a w pewnym okresie był najbardziej poczytnym nieanglojęzycznym pisarzem s-f. Jego książki zostały przetłumaczone na 41 języków i osiągnęły łączny nakład ponad 27 milionów egzemplarzy. Główna część jego dorobku pisarskiego obejmuje dzieła z dziedziny filozofii i futurologii, poświęcone w szczególności rozważaniom na temat technologii, natury inteligencji, trudnościom w przekazywaniu informacji i we wzajemnym zrozumieniu się istot inteligentnych, ograniczeniom gatunku ludzkiego oraz miejscu człowieka we Wszechświecie. Spora część tych rozważań jest zawarta w treści jego książek naukowo-fantastycznych, co czyni je trudniejszymi w odbiorze. Jednocześnie innym czytelnikom taki sposób przekazania myśli filozoficznych ułatwia ich zrozumienie, m.in. przez pominięcie problemów dyskursu akademickiego. Z tego powodu w świecie literatury Lem bywał niedoceniany jako filozof i jest kojarzony głównie jako autor z dziedziny fantastyki naukowej. Wpływ Lema na światową literaturę s-f krytycy przyrównują do oddziaływania takich jej klasyków, jak H. G. Wells czy Olaf Stapledon.
Rodzice Stanisława Lema, Sabina Woller i Samuel Lehm, zaręczyli się jeszcze przed I wojną światową, jednak ślub odbył się po niej, gdyż Samuel Lem, lwowski lekarz, został powołany do służby w armii austro-węgierskiej. Podczas wojny trafił do niewoli rosyjskiej, był więziony w twierdzy Przemyśl, a następnie w obozie jenieckim w środkowej Azji. Po powrocie do Lwowa został asystentem na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza i w kolejnych latach został cenionym laryngologiem. W swojej młodości publikował także wiersze i prozę w lwowskiej prasie.
Stanisław Lem był jedynakiem. Urodził się 12 września 1921 roku w rodzinnym mieszkaniu przy ulicy Brajerowskiej 4. Jego kuzynem był Marian Hemar. Istnieją także opinie, że Lem był kuzynem lwowskiego matematyka Stanisława Ulama, członka projektu Manhattan, jednak sam Lem nazywa go wyłącznie "znajomym" . Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, w zamożnym otoczeniu rodzinnego domu. Mimo żydowskich korzeni rodziców został wychowany jako katolik, ale ostatecznie ze względów moralnych deklarował, że jest ateistą, a według innych źródeł jego światopogląd postrzegany był jako agnostycyzm. Był uczniem II Gimnazjum im. Karola Szajnochy. Po wybuchu II wojny światowej, w okupowanym przez wojska radzieckie Lwowie, próbował dostać się na Politechnikę Lwowską. Jednak mimo zdanego egzaminu nie został przyjęty na studia ze względu na powiązania ze średnią burżuazją. Dzięki znajomościom ojca udało mu się rozpocząć studia medyczne na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym (przemianowanym wówczas na Instytut Medyczny).
Naukę przerwała inwazja Niemiec na Związek Radziecki. Podczas tej okupacji, wykorzystując fałszywe dokumenty (dzięki którym jego rodzina uniknęła osadzenia w getcie), Lem pracował jako mechanik samochodowy i spawacz w garażach niemieckiej firmy Rohstofferfassung, która zajmowała się odzyskiem metali. Współpracował z ruchem oporu, przekazując mu wykradzioną ze składów niemieckich amunicję. W 1944, po ponownym wkroczeniu do Lwowa Armii Czerwonej kontynuował studia. W 1946 wraz z całą rodziną wyjechał do Krakowa (w przeciwnym wypadku musiałby przyjąć obywatelstwo radzieckie). W Krakowie podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów nie przystąpił do egzaminu końcowego (planowanego na rok 1948), aby uniknąć służby jako lekarz wojskowy i otrzymał jedynie dyplom ukończenia studiów.
W latach 1947-1950 pracował jako młodszy asystent w Konwersatorium Naukoznawczym prowadzonym przez doktora Mieczysława Choynowskiego. W 1953 ożenił się z Barbarą Leśniak, zaś w 1968 urodził się jego syn - Tomasz.
Lem w tym okresie był współpracownikiem Polskiego Porozumienia Niepodległościowego.
W roku 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, Lem opuścił kraj i przeniósł się najpierw do Berlina Zachodniego, gdzie był stypendystą Wissenschaftskolleg zu Berlin, a w 1983 do Wiednia. Powrócił do kraju w roku 1988 i zamieszkał na Klinach Borkowskich, części Krakowa (w domu przy ul. Narwik 21).
"Nie potrzeba nam innych światów. Potrzeba nam luster. Nie wiemy, co począć z innymi
światami. Wystarczy ten jeden, a już się nim dławimy. Chcemy znaleźć własny, wyidealizowany obraz; to mają być globy, cywilizacje doskonalsze od naszej, w innych spodziewamy się znowu znaleźć wizerunek naszej prymitywnej przeszłości."
Dodał: aleandra
Dodano: 11 VI 2010 (ponad 14 lat temu)
"Człowiek może ogarnąć tak niewiele rzeczy naraz; widzimy tylko to, co dzieje się przed nami, tu i teraz (...) Doświadczamy tego nawet wobec zjawisk względnie prostych. Los jednego człowieka może znaczyć wiele, los kilkuset trudno jest objąć, ale dzieje tysiąca, miliona nie znaczą w gruncie rzeczy nic."
Dodał: Aleathiel
Dodano: 05 IX 2013 (ponad 11 lat temu)
"Opuściwszy altanę, jakiś czas przyglądałem się łabędziom. Obok mnie jakiś dziwak rzucał im pocięte kawałki drutu. Powiedziałem, że łabędzie nie jadają tego.
— Nie zależy mi na tym, by go jadły — odparł, kontynuując swą czynność.
— Ale mogą się udławić, byłaby szkoda — rzekłem.
— Nie udławią się, bo drut tonie. Jest cięższy od wody — wyjaśnił rzeczowo.
— Więc po co pan go rzuca?
— Bo lubię karmić łabędzie.
Temat został wyczerpany."
Dodał: Diseffty
Dodano: 29 VI 2012 (ponad 12 lat temu)
Po latach przeczytałem ponownie tę książkę. I po raz wtóry zamyśliłem się nad twórczością Lema. Jego wielkością, jego talentem, różnorodnością zainteresowań i jakże różnorodną twórczością. Z twórczości Lema przebija wielki humanizm i wiara w wielkość...
Dodał: Casimirb Dodano: 21 XI 2009, 19:07:22 (ponad 15 lat temu)
Debiuty nie zawsze wychodzą fajne. Które wyszły, a które nie? To pytanie przede wszystkim kieruję do tych, którzy czytali "Szpital przemienienia", bo właśnie teraz postanowiłam sobie poczytać książki mistrza Lema i chciałabym zacząć od początku, jeśl...
Dodał: aleandra Dodano: 31 VIII 2009, 03:04:04 (ponad 15 lat temu)