Michał Heller

Michał Kazimierz Heller (ur. 12 marca 1936 w Tarnowie) – polski prezbiter katolicki, profesor nauk filozoficznych, teolog, fizyk, kosmolog.

Życiorys

Po wybuchu II wojny światowej został w 1940 r. wysiedlony przez ZSRR na Syberię, a w 1944 r. przesiedlony do Urbachu. Po powrocie do Polski (1946 r.) podjął naukę i w 1953 r. zdał maturę w IV Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowie[1][2]..

Absolwent tarnowskiego seminarium duchownego i jego późniejszy wykładowca. Pierwszy dziekan Wydziału Teologicznego w Tarnowie. Święcenia kapłańskie przyjął 26 kwietnia 1959 z rąk bpa Karola Pękali, a następnie został wikariuszem w Ropczycach. Dalsze studia podjął na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie w 1966 r. obronił doktorat z kosmologii relatywistycznej, zaś habilitację uzyskał w 1969 r.

Jest profesorem filozofii na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, pracownikiem Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego, fundatorem i dyrektorem Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych (UPJP2-UJ) oraz dytektorem Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych (UPJP2), a od 1990 r. - członkiem Papieskiej Akademii Nauk.

W 2008 r. jako pierwszy Polak został laureatem Nagrody Templetona, przyznawanej za pokonywanie barier między nauką a religią. 28 czerwca 2008 r. otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Tarnowa[3].

Poglądy filozoficzne

W metodologii nauki Heller proponuje użycie izomorfizmu jako stosowalności formalizmu matematycznego do opisu świata.

Matematyka jest eidetyczna, ponieważ operuje bytami, których istota jest do uchwycenia sama w sobie i może nadawać się do opisu w naukach społecznych i przyrodniczych.
Epistemologia

Teza Michała Hellera: "Fundamentalna hipoteza, przyjmowana milcząco w samej metodzie współczesnych zmatematyzowanych nauk empirycznych głosi, że w materialnym świecie nie ma niczego, czego nie dałoby się opisać matematycznie. Na mocy tej hipotezy istotowość matematyki przenosi się na świat materialny. Nauki empiryczne są zatem również naukami eidetycznymi."

Konsekwencjami tezy Hellera są:

* interpretacje teorii naukowych muszą zawierać znaczące założenia ontologiczne,
* założenia ontologiczne pozwalają na tworzenie teorii zunifikowanych dających wyjaśnienie świata – sam formalizm matematyczny i dane empiryczne tego nie czynią,
* możliwe są różnorodne interpretacje ontologiczne, które zależą od wyboru systemu wartości interpretatora i nie podlegają ostatecznej argumentacji.

Aby przedrzeć się przez opis i interpretacje rzeczywistości, jakimi dysponujemy w naukach do samej istoty rzeczy (inaczej eidos), Heller proponuje:

* rozważmy zbiory interpretacji dopuszczonych przez formalizmy matematyczne i przewidywania empiryczne teorii,
* znajdźmy niezmienniki interpretacyjne – wspólne elementy struktur teoretycznych,
* mogą one wskazywać na stałe cechy rzeczywistości.

Nagrody
* 1996: Doktorat Honoris Causa AGH
* 1996: Medal Miasta Tarnowa
* 2000: Wyróżnienie Tarnoviae Merenti Fundacji im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie,
* 2000: Nagroda Naukowa im. Mikołaja Kopernika Fundacji Miasta Krakowa, przyznana przez Polską Akademię Umiejętności w Krakowie
* 2000: Nagroda imienia ks. Idziego Radziszewskiego KUL
* 2001: Nagroda imienia Hugona Steinhausa Polska Fundacja Nauki
* 2006: Nagroda Prezesa Rady Ministrów za 2006 r. za wybitny dorobek oraz osiągnięcia naukowe
* 2008: Nagroda Templetona John Templeton Foundation, którą podarował na Centrum Kopernika
* Nagroda Krakowska Książka Miesiąca września za książkę Podglądanie wszechświata (Znak, 2008)
* 2009: Doktorat Honoris Causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
* 2009: Krzyż Komandorski z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
* 2010: Nagroda im. ks. Józefa Tischnera

Publikacje
Wybrane publikacje książkowe:

* 2009: Jak być uczonym
* 2008: Filozofia nauki
* 2008: Ostateczne wyjaśnienia wszechświata
* 2008: Podglądanie wszechświata
* 2007: Pojmowalny wszechświat (wraz z George'em Coynem)
* 2006: Podróże z filozofią w tle
* 2006: Filozofia i Wszechświat. Wybór pism
* 2004: Filozofia przyrody. Zarys historyczny
* 2002: Początek jest wszędzie. Nowa hipoteza pochodzenia Wszechświata
* 2002: Sens życia i sens wszechświata. Studia z teologii współczesnej
* 2001: Kosmologia kwantowa
* 1998: Czy fizyka jest nauką humanistyczną?
* 1997: Uchwycić przemijanie
* 1995: Wieczność – Czas – Kosmos
* 1995: Szczęście w przestrzeniach Banacha
* 1995: Nauka i wyobraźnia
* 1994: Wszechświat u schyłku stulecia
* 1994: Kosmiczna przygoda Człowieka Mądrego
* 1993: Moralność myślenia
* 1992: Filozofia świata. Wybrane zagadnienia i kierunki filozofii przyrody
* 1990: Dylematy ewolucji (wraz z Józefem Życińskim)
* 1988: Teoretyczne podstawy kosmologii. Wprowadzenie do globalnej struktury czasoprzestrzeni
* 1984: Usprawiedliwienie wszechświata
* 1983: Ewolucja kosmosu i kosmologii
* 1981: Wszechświat i słowo
* 1976: Początek świata
* 1974: Spotkania z nauką
* 1971: Wobec wszechświata

Ponadto jest autorem działu "Kosmologia" w "Encyklopedii fizyki" PWN oraz autorem lub współautorem licznych publikacji w czasopismach naukowych i popularnych. Opublikował też serie rozważań rekolekcyjnych m.in. "Rekolekcje dla poszukujących".

http://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Heller
[edytuj opis]

Przewiń: [] []