Michał Choromański (ur. 22 czerwca 1904 w Elizawetgradzie w Rosji, zm. 24 maja 1972 w Warszawie), polski pisarz i dramaturg. Laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury.
Życiorys
Michał Choromański urodził się w Elizawetgradzie jako syn Konstantego Choromańskiego, medyka (który w 1918 zginął w Kijowie od wybuchu bomby) i Aleksandry (z domu Rogasskiej). Po śmierci ojca Choromański sam zmuszony był pracować by utrzymać siebie, matkę i siostrę. Wykonywał różne prace. Był m.in. korepetytorem, nauczycielem rysunku, dziennikarzem czy pomocnikiem piekarza. Interesował się również malarstwem i stworzył w tym czasie kilka portretów[1]. W młodym wieku zapadł na gruźlicę kości i gruźlicę płuc. Wtedy zaczęła się jego tułaczka po szpitalach i sanatoriach. W 1924, wraz z matką i siostrą, przybył do Polski. Studiował pedagogikę i psychologię.
Podczas pobytu w Zakopanem zainteresowali się nim Karol Szymanowski i Kazimierz Wierzyński. Ten ostatni przedstawił młodego pisarza (piszącego wówczas po rosyjsku) Marii Kasprowiczowej, wdowie po Janie Kasprowiczu na Harendzie. Tak zaczęła się błyskawiczna kariera Choromańskiego. Józef Wittlin pisał o Białych Braciach - pierwszej powieści napisanej przez Choromańskiego po polsku:
Quote-alpha.png
Będę trąbił, gdzie się da, że napisał Pan książkę stojącą na poziomie najlepszych dzieł Conrada, co jest prawdą.
W latach trzydziestych XX wieku napisał Choromański Zazdrość i medycynę, Opowiadania dwuznaczne, Skandal w Wesołych Bagniskach oraz kilka dramatów. Wynajął część willi Chimera w Zakopanem. Tu spotykał się m.in. z Witkacym[2] i Tadeuszem Dołęgą-Mostowiczem. W tym okresie dużo podróżował - do Argentyny, Brazylii i Afryki Zachodniej.
Na początku okupacji poślubił tancerkę i choreografkę, Ruth Sorel. Ze względu na jej żydowskie pochodzenie zmuszeni byli opuścić Polskę w 1940 roku. Choromański spędził siedemnaście lat na emigracji - najpierw w Brazylii, potem w Kanadzie. W Montrealu Ruth prowadziła szkołę baletową, Choromański cierpiał jednak na niemoc twórczą. Po powrocie do kraju w 1957 roku zaczął pracować ze zdwojoną siłą. Niemalże co roku wydawał nową powieść, nie spotykał się jednak z zainteresowaniem krytyków. Czuł się osamotniony i odrzucony. Zmarł nagle 24 maja 1972 r.
Wikicytaty
Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
z Michała Choromańskiego
Twórczość
* Biali bracia (1931)
* Zazdrość i medycyna (1933), ekranizacja (1973)
* Opowiadania dwuznaczne (1934)
* Szpital Czerwonego Krzyża (druk w "Czasie" 1937, wyd. odrębne 1959)
* Prolegomena do wszelkich nauk hermetycznych (1958)
* Dygresje na temat kaloszy (1966)
* Schodami w górę, schodami w dół (1967), ekranizacja (1988)
* Makumba, czyli drzewo gadające (1968)
* W rzecz wstąpić (1968)
* Słowacki wysp tropikalnych (1969)
* Głownictwo, moglitwa i praktykarze (1969)
* Kotły Beethovenowskie (1970)
* Różowe krowy i szare scandalie (1970)
* Miłosny atlas anatomiczny (1974)
* Memuary (1976, wcześniej drukowane w "Przekroju")
* Opowiadanie wariackie (1979)
* Skandal w Wesołych Bagniskach (1993); na podstawie powieści polski horror komediowy Horror w Wesołych Bagniskach (1995)