Kazimierz Kutz

Kazimierz Julian Kutz, pierwotnie noszący nazwisko Kuc[1] (ur. 16 lutego 1929 w Szopienicach, obecnie w granicach administracyjnych Katowic) – polski reżyser filmowy oraz teatralny, senator w latach 1997–2007, od 2007 poseł VI kadencji.

Wyreżyserował ponad dwadzieścia filmów fabularnych, z czego sześć o Śląsku. Zrealizował m.in. filmową trylogię śląską Sól ziemi czarnej (1970), Perła w koronie (1972), Paciorki jednego różańca (1979), za który otrzymał Grand Prix Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1980 na VII FPFF. Drugi raz Grand Prix dostał w 1994 na XIX FPFF za film Zawrócony. Zrealizował również wiele przedstawień w Teatrze Telewizji. Otrzymał także Nagrodę im. Konrada Swinarskiego oraz nagrodę "Wiktora" dla osobowości telewizyjnej.

Życiorys
Rodzina i wykształcenie

Kazimierz Kutz jest synem Franciszka Kuca, kolejarza, i Anastazji z domu Kamińskiej. Ukończył I LO w Mysłowicach. Angażował się w działalność organizacji młodzieżowych, takich jak Związek Harcerstwa Polskiego i OM TUR. W 1954 ukończył studia na wydziale reżyserii PWSF w Łodzi. W czasie studiów był w zarządzie uczelnianej organizacji Związku Młodzieży Polskiej[2].
Działalność zawodowa i publiczna w PRL

Pracę reżyserską rozpoczął w 1955 jako asystent Andrzeja Wajdy przy realizacji Pokolenia. Samodzielnym debiutem reżyserskim był w 1959 film Krzyż Walecznych. Następnym filmem był źle przyjęty przez ówczesną krytykę Nikt nie woła. Wśród kolejnych zrealizowanych obrazów są Ludzie z pociągu wg opowiadania Mariana Brandysa, parareporterski Ktokolwiek wie... oraz komedia Upał z Kabaretem Starszych Panów.

W 1968 Kazimierz Kutz opublikował w czasopiśmie "Ekran" (nr z 9 czerwca) tekst krytykujący tryb realizacji filmów, a w szczególności rolę kierowników literackich. W tym czasie trwała nagonka na inteligencję, piętnowaną wówczas przez "moczarowców" i Władysława Gomułkę i opinia reżysera została – zdaniem Tadeusza Konwickiego i Jerzego Markuszewskiego – wykorzystana do poparcia tych ataków[3].

W 1969 Kazimierz Kutz zrealizował wg własnego scenariusza Sól ziemi czarnej, pierwszy film z tzw. tryptyku śląskiego, a w 1971 następny, Perłę w koronie. Od 1971 do 1976 kierował Zespołem Filmowym "Silesia", którego był założycielem. W latach 70. uczestniczył w naradach Komitetu Centralnego PZPR na temat kultury. Od 1976 zajmował stanowisko głównego reżysera w ośrodku TVP Katowice. Po nakręceniu filmu Linia (1974) otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1979 odbyła się premiera ostatniej części tryptyku śląskiego, Paciorków jednego różańca.

Od połowy lat 70. był inwigilowany przez funkcjonariuszy SB w ramach operacji o kryptonimie "Reżyser". W wyniku inwigilacji zanotowano, iż utrzymywał kontakty z osobami aktywnie działającymi w KSS KOR i nawiązywał kontakty z regionalnymi strukturami "Solidarności"[4]. Był współorganizatorem I Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie. W czasie stanu wojennego został internowany w okresie od 14 do 21 grudnia 1981, następnie zwolniony na skutek interwencji biskupa Herberta Bednorza. Jako powód internowania podano "utrzymywanie kontaktów z działaczami antysocjalistycznymi", a także "negatywny stosunek do władz partyjnych i rzeczywistości społeczno-politycznej w kraju", co zdaniem ówczesnych władz stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa PRL[4]. Wkrótce w proteście przeciwko wydarzeniom w kopalni "Wujek" zrezygnował ze stanowiska głównego reżysera Ośrodka TV Katowice.
Działalność zawodowa i publiczna w III RP [edytuj]

Po zmianie ustroju w latach 1989–1991 zajmował stanowisko dyrektora ośrodka TV Kraków. W 1994 odbyła się premiera filmu Śmierć jak kromka chleba, traktującego o pacyfikacji KWK "Wujek" w grudniu 1981. W tym samym roku zrealizował telewizyjny film Zawrócony, a w 1995 Pułkownika Kwiatkowskiego.

Działalność polityczną rozpoczął w 1997, startując z powodzeniem w wyborach do Senatu IV kadencji jako kandydat bezpartyjny z listy Unii Wolności w województwie katowickim. W parlamencie pracował w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i Komisji Nauki i Edukacji. Od października 2001 do października 2005 pełnił funkcję wicemarszałka Senatu V kadencji, którą łączył z zasiadaniem w Komisji Kultury i Środków Przekazu. Był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005.

W wyborach parlamentarnych w tym samym roku po raz trzeci został wybrany senatorem. Startował z ramienia własnego komitetu wyborczego "KWW Kazimierza Kutza", otrzymując 111 907 głosów w okręgu katowickim. W wyborach w 2007 kandydował do Sejmu z listy Platformy Obywatelskiej w tym samym okręgu, otrzymując 113 280 głosów. Nigdy nie był członkiem żadnej partii politycznej.

Przewodniczy Społecznemu Komitetowi Budowy Muzeum Śląskiego, jest też patronem Festiwalu Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje", Festiwalu Filmów Kultowych oraz Kongresu Kultury na Górnym Śląsku. Należy do Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz ZAIKS. Należał do założycieli Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie. Związany z Górnym Śląskiem, od wielu lat mieszka na mazowieckiej wsi. Zwyciężył w plebiscycie "Gazety Wyborczej" na najwybitniejszego żyjącego Ślązaka. Okresowo publikuje w tym dzienniku.
Życie prywatne
Trzykrotnie żonaty, obecnie z Iwoną Świętochowską-Kutz[5] (aktorką, grała w 1983 w filmie Kazimierza Kutza Na straży swej stać będę), ma czwórkę dzieci (synów Gabriela i Tymoteusza, córki Wiktorię i Kamilę).
Twórczość [edytuj]
Filmografia [edytuj]

* Słowo honoru (1953)
* Jesienny dzień (1959)
* Krzyż Walecznych (1958)
* Nikt nie woła (1960)
* Ludzie z pociągu (1961)
* Tarpany (1961)
* Milczenie (1963)
* Upał (1964)
* Ktokolwiek wie... (1966)
* Skok (1967)
* Sól ziemi czarnej (1969)
* Perła w koronie (1971)
* Linia (1974)
* Znikąd donikąd (1975)
* Paciorki jednego różańca (1979)
* Na straży swej stać będę (1983)
* Wkrótce nadejdą bracia (1985)
* Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza (1993)
* Śmierć jak kromka chleba (1994)
* Zawrócony (1994)
* Pułkownik Kwiatkowski (1995)
* Sława i chwała (1997)

Twórczość literacka

Jest autorem książki Klapsy i ścinki. Mój alfabet filmowy i nie tylko ("Znak", Warszawa 1999, ISBN 83-7006-849-9). Nakreślił w niej portrety przyjaciół i bliskich ze świata filmowego, literackiego i artystycznego, m.in. Krzysztofa Zanussiego, Wojciecha Kilara, Kaliny Jędrusik, Zbigniewa Cybulskiego, Andrzeja Wajdy, Tadeusza Konwickiego, Stanisława Dygata, Tadeusza Łomnickiego i Tadeusza Różewicza. Silnie zarysował w niej elementy autobiograficzne poświęcone matce, ojcu i nieżyjącemu bratu, a także elementy humorystyczne w postaci licznych anegdot ukazujących groteskowość czasów PRL.

W 2010 Kazimierz Kutz zadebiutował jako powieściopisarz książką Piąta strona świata, wydaną nakładem wydawnictwa "Znak"[6].
Nagrody i odznaczenia

* 1959 – nagroda polskiej krytyki filmowej – "Syrenka Warszawska" za Krzyż Walecznych
* 1961 – "Srebrny Żagiel" na 14. Międzynarodowym Festiwalu filmowym w Locarno za film Ludzie z pociągu
* 1962 – wyróżnienie za Skandal w Hellbergu na 3. Festiwalu Sztuk Współczesnych we Wrocławiu
* 1970 – nagroda główna "Złote Grono" za scenariusz filmu Sól ziemi czarnej na 2. Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie
* 1972 – Grand Prix "Złote Grono" za – najlepszy film sezonu na 4. Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie
* 1972 – "Złoty Globus" na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Mediolanie za film Perła w koronie
* 1972 – I nagroda i nagroda za reżyserię Perły w koronie na 10. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Panamie
* 1973 – I nagroda za film Perła w koronie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Bancerberge i na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Antwerpii
* 1975 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za film Linia
* 1980 – wielka specjalna nagroda jury na 22. Międzynarodowym Festiwalu w Karlovych Varach za Paciorki jednego różańca Grand Prix za Paciorki jednego różańca na VII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku
* 1981 – główna nagroda za Paciorki jednego różańca na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Figuerida de Foz
* 1981 – nagroda I Stopnia Ministra Kultury i Sztuki za filmowy tryptyk śląski
* 1987 – nagroda przewodniczącego ds. Radia i Telewizji za reżyserię Opowieści Hollywoodu; nagroda miesięcznika "Ekran" – "Złoty Ekran" za reżyserię Opowieści Hollywoodu
* 1989 – Zasłużony dla Kultury Narodowej
* 1989 – nagroda im. Juliusza Ligonia – za wybitne osiągnięcia artystyczne, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki śląskiej w jego twórczości
* 1990 – nagroda Komitetu Kultury Niezależnej "Solidarność – 1989" za realizację Starego portfela Stanisława Bieniasza w Teatrze TV; nagroda im. Jerzego Ziętka Ośrodka TV Katowice za reżyserię Stary portfel
* 1993 – nagroda im. Konrada Swinarskiego przyznana przez redakcję miesięcznika "Teatr" za całokształt twórczości telewizyjnej, ze specjalnym uwzględnieniem spektakli Noc Walpurgii oraz Stalin; honorowa odznaka ZAIKS-u za wybitne osiągnięcia twórcze
* 1994 – nagroda Klubu Krytyki Filmowej – "Syrenka Warszawska" za film Śmierć jak kromka chleba
* 1994 – Złote Lwy na 19. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za reżyserię filmu Zawrócony
* 1994 – nagroda specjalna za film Zawrócony na Festiwalu "Prix Europa" w Berlinie
* 1995 – "Złoty cielec" – nagroda dla najlepszego filmu europejskiego dla ZAWRÓCONEGO na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Utrechcie; dyplom jury zagranicznego dla filmu ZAWRÓCONY na Międzynarodowym Festiwalu w Moskwie;
* 1995 – śląska nagroda kulturalna rządu Dolnej Saksonii; nagroda im. Korfantego za całokształt twórczości artystycznej oraz propagowanie kultury śląskiej w Polsce i zagranicą
* 1996 – "Srebrne Grono" dla filmu Pułkownik Kwiatkowski na 26. Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie
* 1997 – Honorowa Korona Kazimierza Wielkiego na 3. Lecie Filmów w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą; "Złota Kaczka" dla najlepszego filmu polskiego 1996
* 1997 – tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego
* 2001 – nagroda główna 5. Festiwalu Komedii "Talia" w Tarnowie za spektakl Spaghetti i Miecz; "Ludwik" – nagroda krakowskiego środowiska teatralnego za spektakl Spaghetti i Miecz; nagroda krytyki im. Boya za twórcze realizacje dramatów Tadeusza Różewicza, w tym spektakli Teatru TV – Do piachu, Kartoteka rozrzucona oraz inscenizacji w Teatrze Narodowym i Starym Teatrze w Krakowie
* 2002 – honorowy Jańcio Wodnik na "Prowincjonaliach" we Wrześni za "poetycki pejzaż ziemi ukochanej – Śląska"
* 2006 – Nagroda Tolerancji przyznawana przez organizacje LGBT z Polski, Niemiec i Francji za działania na rzecz równouprawnienia osób homoseksualnych
* 2009 – Platynowe Lwy, nagroda za artystyczny dorobek podczas XXXIV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni

źródło:
www.wikipedia.pl
[edytuj opis]

Najwyżej oceniane książki autora

Pod dobrą gwiazdą

Fizymatenta. Felietony

Piąta strona świata

Z mojego młyna. Felietony filmowe

Zobacz wszystkie książki

Najpopularniejsze cytaty z książek autora

Pod dobrą gwiazdą

"O Bogu w Boże Narodzenie nikt już nie pamięta."

Dodał: marzyciel Dodano: 15 XII 2011 (ponad 13 lat temu)

+3 0

Pod dobrą gwiazdą

"Bo świat w mieście nie zmienia się ani odrobinę. Nie dojrzewa, nie obumiera i nie kiełkuje od nowa. Gnije tylko od środka, odpada płatami farby i lepiszcza, lecz nadal istnieje, podsycany gorączkową krzątaniną płaskonosych."

Dodał: marzyciel Dodano: 15 XII 2011 (ponad 13 lat temu)

+1 0