Jadwiga Staniszkis

Jadwiga Staniszkis (ur. 26 kwietnia 1942 w Warszawie), polska socjolog, politolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i członek Polskiej Akademii Nauk, publicystka; córka Witolda, wnuczka Witolda Teofila.
W 1965 ukończyła studia w Sekcji Socjologicznej Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1971 obroniła doktorat (uznany w 1973 za najlepszą pracę doktorską roku[potrzebne źródło]), zaś w 1978 uzyskała stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie socjologii. Od 1991 jest profesorem.

Po ukończeniu studiów pracowała w Instytucie Socjologii UW. Należała do grona młodych asystentów (obok m.in. Waldemara Kuczyńskiego, Marcina Króla, Andrzeja Mencwela czy Aleksandra Smolara), którzy wspólnie z cenionymi profesorami (m.in. Zygmuntem Baumanem, Włodzimierzem Brusem, Leszkiem Kołakowskim, Tadeuszem Kotarbińskim czy Marią Ossowską) oraz aktywnymi politycznie studentami (tzw. "komandosami", m.in. Sewerynem Blumsztajnem, Teresą Bogucką, Janem Lityńskim, Adamem Michnikiem i Henrykiem Szlajferem) organizowali intelektualne życie polityczne na Uniwersytecie Warszawskim w postaci odbywających się często w warunkach konspiracyjnych spotkań dyskusyjnych i seminariów. W ramach tak zorganizowanego środowiska uczestniczyła w wydarzeniach marcowych w 1968. Za udział w protestach studenckich spotkały ją represje w postaci zwolnienia z pracy na Uniwersytecie oraz siedmiomiesięcznego aresztu.

Po zwolnieniu z pracy kontynuowała działalność naukową. Pracę doktorską zaczęła pisać jeszcze w czasie aresztowania, a obroniła ją pracując jako nauczycielka w szkole pielęgniarskiej. Do pracy w Instytucie Socjologii przywrócono ją dopiero w 1981. Wcześniej, w sierpniu 1980 została zaproszona przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Gdańsku do udziału w negocjacjach ze stroną rządową. Weszła w skład Komisji Ekspertów MKS. Po zawarciu porozumień sierpniowych i utworzeniu NSZZ "Solidarność" doradzała związkowcom. Po wprowadzeniu stanu wojennego wykładała we Wszechnicy Solidarności i publikowała w prasie podziemnej. Pokłosiem jej doświadczenia w "Solidarności" stała się wydana po angielsku książka o samoograniczającej się rewolucji, która nigdy nie została przetłumaczona na język polski.

Obecnie wykłada na Wydziale Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego (gdzie pracuje w Zakładzie Socjologii Pracy i Organizacji Instytutu Socjologii) oraz w Wyższej Szkole Biznesu - National-Louis University w Nowym Sączu (jest pracownikiem Zakładu Studiów Politycznych na Wydziale Studiów Politycznych tej uczelni). Pracuje w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, zasiada w Komitecie Socjologii PAN. Wykładała też w wielu uniwersytetach zagranicznych, m.in. w UCLA, na Uniwersytecie Harvarda, Uniwersytecie Michigan, a także w Chinach, Japonii i Tajwanie. Była też stypendystką w Wilson Center w Waszyngtonie.

Zajmuje się głównie szeroko pojętą socjologią polityki, a także socjologią ekonomiczną i socjologią organizacji. W sferze jej zainteresowań znajdują się problemy transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej w Polsce oraz Europie Środkowej i Wschodniej, teorii realnego socjalizmu i postkomunizmu, a także globalizacji.

Jej pierwsze książki nie zostały opublikowane w Polsce. Pierwsza z nich dotycząca dialektyki społeczeństwa socjalistycznego została przetłumaczona w Japonii (zobacz to), a polski manuskrypt zaginął po skonfiskowaniu przez SB. Druga książka o samoograniczającej sie rewolucji pierwszej Solidarności została napisana od razu po angielsku, ukazała się w Stanach Zjednoczonych, a dwa lata wcześniej została przetłumaczona we Francji. Nigdy jednak nie przetłumaczono jej na polski, jako zbyt krytycznej wobec "mitu" Solidarności (co było jednocześnie przyczyną, dla której komunistyczne władze pozwoliły na jej przewiezienie za granicę). Podobnie kolejną nieprzetłumaczoną na język polski kontrowersyjną książką jest jej analiza dynamiki przemian polityczno-ekonomicznych w Polsce.

Po polsku zaczęła publikować dzięki rozpoczęciu procesu transformacji ustrojowej: Ontologia socjalizmu (1988), Postkomunizm (2000), Władza globalizacji (2003), O władzy i bezsilności (2006). Jest również autorką wielu artykułów ukazujących się w prasie polskiej, poruszających istotne problemy społeczne i polityczne. Jest cenioną obserwatorką polskiego życia politycznego. Jej nieraz bardzo kontrowersyjne opinie (od wielu lat krytykuje stan przemian i kultury politycznej w Polsce) są częstym komentarzem do bieżących wydarzeń. Jako uznana ekspertka pojawia się w rozmaitych mediach, w radiu, telewizji i prasie (była stałą felietonistką tygodnika Ozon).

W 2004 Jadwiga Staniszkis otrzymała Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (tzw. "polskiego Nobla") w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za badania nad procesem transformacji Polski i świata, przedstawione w książkach Postkomunizm (2000) oraz Władza globalizacji (2003).

31 sierpnia 2006 odznaczona przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
[edytuj opis]

Przewiń: [] []