Gerhart Hauptmann

Źródło: wikipedia.org

Gerhart (Gerhard) Johann Robert Hauptmann (ur. 15 listopada 1862 w Bad Salzbrunn, zm. 6 czerwca 1946 w Jagniątkowie, wówczas czasowo zwanym Agnieszków) – niemiecki dramaturg i powieściopisarz, laureat Nagrody Nobla w 1912 r., przedstawiciel nurtu naturalistycznego w teatrze.
Wyróżniony w roku 1912 Nagrodą Literacką Nobla, Hauptmann należy do najwybitniejszych nowszych pisarzy niemieckich. W swej twórczości często przedstawia środowiska nizin, biedę, wyzysk i niesprawiedliwość społeczną, obnaża ponadto upadek moralny mieszczańskiej klasy średniej. Jest mistrzem charakteryzacji przy pomocy subtelnych środków. W późniejszej twórczości szuka nowego stylu, wynikiem czego jest eklektyczna mieszanka środków naturalistycznych z motywami baśniowymi, np. w dramacie Zatopiony dzwon (1896). Na podstawie utworów Hauptmanna powstało wiele filmów fabularnych – pierwszy już w roku 1913 (Atlantyda).
Pierwotnie Hauptmann chciał się poświęcić rzeźbiarstwu, studiował nauki przyrodnicze. Pierwszy jego poemat epicki "Promethidenlos" (1885) nie wywarł wrażenia. Pisarz stał się znany dopiero dzięki dramatowi społecznemu "Vor Sonnenaufgang" (1889), którego inscenizacja w Berlinie rozpętała ogromną burzę. Pod wpływem Ibsena napisał dramaty rodzinne "Das Friedensfest" (1890, tłum. Adolf Strzelecki 1904) i "Einsame Menschen" (1891, tł. Ign. Suesser 1892). Najgłośniejszym i najważniejszym dziełem Hauptmanna jest sztuka "Tkacze" ("Die Weber") z 1892, opisująca powstanie tkaczy śląskich w 1844 (pierwsza redakcja w narzeczu śląskim, tłum. Wiktor Tusz 1898 i G. Baumfeld), pełen wstrząsającej siły dramat o nędzy tkaczy. Następnie Hauptmann wydał dramaty: "Kollege Crampton" (1892, tłum. Ludomił German 1900), "Der Biberpelz" (1893), "Hanneles Himmelfahrt" (1894, tłum. Maria Konopnicka 1899), "Florian Geyer" (1895) oraz "Die versunkene Glocke" (1896, tłum. Jan Kasprowicz 1899). Z późniejszych dramatów naturalistycznych do najlepszych należą: "Fuhrmann Henschel" (1898, tłum. G. Kempner 1900), "Michael Kramer" (1900), "Rose Bernd" (1903. tłum. Jan Kasprowicz), "Die Ratten" (1911). Ze sztuk romantycznych należy wymienić: "Der arme Heinrich" (1902, tłum. Jan Kasprowicz 1908), "Und Pippa tanzt" (1906, tłum. Artur Schroeder), "Kaiser Karls Geisel" (1908), "Indipohdi" (1921), "Veland" (1925).
Hauptmann pisał również prozę: opowiadania "Der Apostel" 1892, "Bahnwärter Thiel" (tłum. polskie 1900), "Der Ketzer von Soana" 1918, jego najlepszy utwór prozą (tłum. Leopold Staff 1927) oraz powieści "Der Narr in Christo Emanuel Qumt" (1910, tłum. B. Merwin 1925), "Atlantis" (1912), "Phantom" (1922), "Die Insel der grossen Mutter" (1924, tłum. Stanisław Wasylewski 1930), "Wanda" (1930).
Wydał ponadto min. epos "Till Eugenspiegel" (1927), powieść autobiograficzną "Buch der Leidenschaft" (1929, 2 tomy) oraz parafrazę szekspirowskiego "Hamleta" (1928).
[edytuj opis]